فهرست مطالب

فصلنامه اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
پیاپی 14 (تابستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1389/06/13
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مسلم عبدی پور، عبدالحمید رضایی، سعدالله هوشمند، فایز رئیسی صفحات 1-14

    به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سویا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال 1384 در گلخانه ی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل: سه رقم سویا به نام های HutcheSon، Brim و Stonewall و سطوح تنش خشکی شامل: شاهد، 50 و 25 درصد آب قابل استفاده (1S و 2S) بودند. تیمار تنش خشکی، عملکرد دانه در ساقه اصلی را کاهش نداد، ولی عملکرد دانه در ساقه های فرعی را به شدت کاهش داد. بیشترین مقادیر عملکرد دانه در ساقه ی اصلی و سهم عملکرد دانه ساقه ی اصلی در عملکرد کل دانه به ترتیب برای تیمارهای 2S (6.53 گرم و 65.23 درصد)، 1S (6.21 گرم و 44.23 درصد) و شاهد (5.95 گرم و 36.04 درصد) به دست آمد. بیشترین مقادیر عملکرد دانه در ساقه های فرعی و سهم عملکرد دانه ی ساقه های فرعی در عملکرد کل دانه به ترتیب برای تیمارهای شاهد (10.61 گرم و 63.95 درصد)، 1S (7.83 گرم و 55.76 درصد) و 2S (3.48 گرم و 34.76 درصد) به دست آمد. تعداد دانه در ساقه های فرعی همبستگی معنی داری (0.01<p) با عملکرد دانه در ساقه های فرعی، عملکرد کل دانه، طول و تعداد ساقه های فرعی نشان داد.

    کلیدواژگان: تنش خشکی، ساقه های اصلی و فرعی، سویا، عملکرد
  • حجت شاهی، بهرام میرشکاری، علیرضا ولدآبادی، عادل دباغ محمدی نسب صفحات 15-26
    به منظور بررسی اثر دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای آزمایشی در سال زراعی 1386 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل دوره های تداخل علف های هرز در 5 سطح (تداخل تا مراحل 2-4 برگی، 4-6 برگی، 6-8 برگی، تداخل در تمام فصل علف هرز و شاهد عاری از علف هرز) و هیبریدهای ذرت در سه سطح (504، 604 و 704) بودند. نتایج نشان داد که صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ و تعداد دانه در هر ردیف بلال تحت تاثیر تیمارهای تداخل علف های هرز و هیبریدهای ذرت قرار می گیرند. در حالی که عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت تاثیر هیبریدهای ذرت قرار گرفت، ولی از تیمارهای تداخل علف های هرز متاثر نشد. عملکرد بیولوژیک و شاخص سطح برگ در تیمارهای تداخل تمام فصل نسبت به شاهد عاری از علف هرز به ترتیب 25% و 48% کاهش نشان داد. در این مطالعه، هیبرید 504 با 5.8 تن در هکتار عملکرد دانه، 11.6 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و 49% شاخص برداشت نسبت به هیبریدهای 704 و 604 برتری نشان داد.
    کلیدواژگان: دوره های تداخل، ذرت دانه ای، شاخص سطح برگ، عملکرد و علف هرز
  • ندا ظفر نادری، سعید اهری زاد، مهرداد یارنیا، سید ابوالقاسم محمدی صفحات 27-40

    به منظور ارزیابی واکنش لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان در شرایط کم آبی، آزمایشی با هشت لاین اینبرد نوترکیب به همراه دو والد (روشن و سوپرهد) به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با سه سطح آبیاری (80، 120 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A) در سال 1388 در ایستگاه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس، بیانگر تفاوت معنی دار بین لاین های مورد مطالعه از نظر کلیه ی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال 1% بود. بین سطوح مختلف آبیاری تفاوت معنی دار برای عملکرد دانه و وزن هزار دانه مشاهده شد. اثر متقابل تنش × لاین از نظر شاخص برداشت و تعداد پنجه ی بارور و نابارور در سطح احتمال 5% معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه به رقم روشن تعلق داشت. در تجزیه به عامل ها، سه عامل اول 86.95 درصد تغییرات کل را تبیین کردند و فاکتور های اول و دوم تحت عنوان فاکتور های رشد و عملکرد دانه نام گذاری شدند. تجزیه ی خوشه ای بر اساس کلیه ی صفات به روش WARD، لاین ها را به دو گروه منتسب کرد و این گروه بندی توسط تجزیه تابع تشخیص تایید گردید.

    کلیدواژگان: تنش کم آبی، گندم نان، لاین های اینبرد نوترکیب
  • علیرضا تاری نژاد، اعظم دریانی، سعید اهری زاد، فرهاد فرح وش، حسن خانزاده صفحات 41-52
    به منظور گروه بندی و دست یابی به ژنوتیپ های برتر در 30 لاین گندم بهاره در سال 1388 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل: عملکرد، اجزای عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول پدانکل، طول ریشک، تعداد برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و ماقبل پرچم، تعداد روز تا مرحله آبستنی، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا برداشت بود. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر اکثر صفات، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت که بیانگر وجود اختلاف ژنتیکی قابل توجهی بین لاین های مورد مطالعه از نظر صفات مورد ارزیابی می باشد. با تجزیه ی خوشه ای بر اساس تمامی صفات و بر مبنای داده های استاندارد شده به روش Ward، لاین ها در سه خوشه گروه بندی شدند. هشت لاین خوشه ی سوم از لحاظ عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع بوته و سطح برگ پرچم برتر بودند. با انجام تجزیه بر عامل ها، پنج عامل 78.99% تغییرات کل را تبیین کردند، که در این میان عامل اول با توجیه 35% از تغییرات به عنوان عامل موثر بر عملکرد دانه نام گذاری شد. ژنوتیپ N-75-5 با عملکرد 289.5 گرم بر مترمربع پرمحصول ترین در میان ژنوتیپ های مورد مطالعه محسوب می شود.
    کلیدواژگان: گندم نان، تجزیه عاملی، تجزیه کلاستر، عملکرد
  • ورهرام رشیدی، ناصر عفت دوست، عبدالرضا بیرون آرا، احمد بابازاده، لقا مقدسی صفحات 53-64
    تنش سرما از عوامل محیطی محدود کننده کشت گندم به ویژه گندم دوروم در مناطق سردسیر و کوهستانی است. به منظور بررسی تحمل به سرمای اول فصل در 36 لاین گندم دوروم آزمایشی به صورت کاشت زودتر از موعد در نیمه دوم اسفند ماه سال 1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. طرح آزمایشی مورد استفاده لاتیس ساده بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که لاین های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه مانند درصد بقاء، عملکرد و اجزای آن واکنش متفاوتی داشتند که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین لاین های مورد مطالعه می باشد. به طوری که لاین های شماره 30، 5، 16، 27، 31 و 35 از درصد بقاء بیشتری نسبت به سایر لاین ها برخوردار بودند که بیانگر تحمل بیشتر این لاین ها نسبت به سرمای اول فصل بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که لاین شماره 35 و لاین های 31، 16 و 5 از نظر صفات درصد بقاء و صفات دارای جهت همسو با آن مانند ارتفاع بوته و تعداد سنبله بارور در بوته و همچنین عملکرد دانه و اجزای آن( تعداد سنبله بارور در بوته و وزن هزاردانه) نسبت به سایر لاین ها به ترتیب برتر و حائز شرایط اپتیمم بودند. بنابراین می توان گفت که لاین های فوق وضعیت بهتری از نظر تحمل به سرمای اول فصل در مقایسه با سایر لاین ها داشتند. در ضمن لاین شماره 35 ضمن تحمل به سرمای اول فصل از عملکرد و اجزای عملکرد بیشتری نیز برخوردار بود که بیانگر ویژگی های خوب این لاین می باشد. تجزیه خوشه ای لاین های مورد مطالعه را به سه گروه تقسیم نمود که لاین های گروه سوم درصد بقاء ، ارتفاع بوته، تعداد سنبله بارور، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه بالاتری نسبت به میانگین کل داشتند.
    کلیدواژگان: تجزیه خوشه ای، درصد بقاء، سرما و کشت زودتر از موعد
  • سلیمان رسولی آذر، سعید فعلی، غلامرضا پزشکی راد صفحات 65-80
    هدف کلی این تحقیق که از نوع کاربردی و به روش پیمایشی و از نوع توصیفی همبستگی، علی– ارتباطی (استنباطی) است، بررسی اثر بخشی خدمات مشاوره ای کشاورزی کارشناسان ناظر طرح گندم به کشاورزان تحت پوشش از ابعاد افزایش دانش فنی، مهارت حرفه ای و نگرش آنها نسبت به کارشناسان ناظر طرح بود. ابزار پژوهش، پرسش نامه ای ساختارمند حاوی سوالات بسته ی پاسخ بود که روایی و پایایی آن تایید گردید. مقدار ضریب آلفای کرونباخ که نشان دهنده ی اعتبار پرسش نامه است، 0.75 به دست آمد. جامعه ی آماری تحقیق شامل کلیه ی کشاورزان تحت پوشش طرح گندم آبی استان آذربایجان غربی بود (6293=N) که از این میان، تعداد 362 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای و خوشه ای به عنوان نمونه ی آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان انتخاب شدند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که خدمات مشاوره ای کشاورزی کارشناسان ناظر در بعد افزایش دانش فنی و مهارت حرفه ای کشاورزان موثر بوده است. همچنین، یافته ها نشان می دهد که کشاورزان تحت پوشش خدمات مشاوره ای دارای نگرش نسبتا مساعدی نسبت به کارشناسان ناظر هستند.
    کلیدواژگان: اثربخشی، خدمات مشاوره ای، طرح گندم، کارشناس ناظر، آذربایجان غربی
  • بابک عبدالهی، حسین راحلی، مجید تقی زاده، محمد کسرانی، بهرنگ نجف لو صفحات 81-90

    استان آذربایجان شرقی با دارا بودن 26 هکتار سطح زیرکشت گلخانه ای و 127 بهره بردار رتبه ی نخست را در شمال غرب کشور دارا می باشد. هدف این مطالعه، تخمین کارایی فنی گلخانه های خیار در استان آذربایجان شرقی از طریق تخمین تابع تولید مرزی قطعی و تصادفی به ترتیب به روش حداقل مربعات اصلاح شده (COLS) و حداکثر راست نمایی (ML) است. بدین منظور از داده های 40 نمونه از گلخانه های تولید خیار استان، در سال 1387 استفاده شده است. ابتدا تابع تولید ترانسلوگ با داده های مقطعی تخمین زده شد و در محاسبه ی کارایی فنی گلخانه ها به کار رفت. نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی ناشی از روش های مرزی قطعی و تصادفی به ترتیب 57 و 93 درصد می باشد که بیانگر آن است که 36 درصد عدم کارایی واحدها ناشی از عوامل تصادفی است. در ادامه عوامل اثرگذار بر عدم کارایی فنی از قبیل نوع کشت و تجربه ی مدیر مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که متغیرهای نوع کشت و تجربه ی مدیر به ترتیب اثر مثبت و منفی معنی داری روی عدم کارایی مدیریتی گلخانه ها دارند.

    کلیدواژگان: آذربایجان شرقی، تابع تولید مرزی قطعی و تصادفی، خیار گلخانه ای، کارایی فنی
  • آزاده فلسفیان، محمد قهرمان زاده، لیلا غلامی صفحات 91-102
    رشد اقتصادی هر چند تنها معیار توسعه ی اقتصادی نمی باشد ولی اهمیت آن همواره بیش از سایر شاخص های توسعه بوده است. بخش کشاورزی از محورهای اصلی رشد و توسعه ی پایدار اقتصادی بوده و به عنوان تولید کننده ی محصولات راهبردی (استراتژیک) و تامین کننده ی مواد غذایی مورد نیاز جمعیت رو به رشد جامعه، تاثیر به سزایی در بسیاری از مسایل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور دارد. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی رابطه ی علی بین رشد اقتصادی و رشد بخش کشاورزی در ایران می پردازد. بدین منظور، از روش علیت گرانجر بهره گرفته شده و در این خصوص ایستایی متغیرهای مورد نظر از طریق آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که یک رابطه ی دو سویه بین رشد اقتصادی و رشد بخش کشاورزی کشور در یک دوره ی بلند مدت وجود دارد.
    کلیدواژگان: ایران، علیت گرانجر، رشد اقتصادی، رشد کشاورزی
|
  • M. Abdipour, A. Rezaei, S. Hooshmand, F. Raeisi Pages 1-14

    The effect of drought Stress on branch and main stem yield and yield components of determinate soybean [Glycin max L.) Merr]¡ was evaluated in factorial experiment on completely randomized design with four replications at the Greenhouse of Agriculture Faculty of Shahr-e- Kord UniverSity in 2005. The experimental factors were three determinate soybean cultivars (Hutcheson¡ Brim and Stonewall) and three drought stress levels; control; irrigate at 50% (S1); and at 25% available water (S2). Drought stress did not decrease grain yield of the main stem but decreased it in the branches severely. The highest grain yield of main stem and its contribution to total grain yield were obtained to be6.53gr¡ and 65.23%¡ for S2 and 6.21gr¡ 44.23% for S1 and 5.98gr¡ 36.04% for control treatments respectively. The highest grain yield of the branches and their contribution to total grain yield in control¡ S1 and S2 were obtained to be 10.61gr¡ 63.95%; 7.83gr¡ 55.76%; and 3.48gr¡ 34.76% respectively. Number of grains per branch was highly correlated with their grain yield ¡ total grain yield ¡ branch length and branch number (p

    Keywords: Branch yield, Main stem yield, Determinate Soybean, Drought stress
  • H. Shahi, B. Mirshekari, A. Valad Abadi, A. Dabbage., Mohammadi Nasab Pages 15-26
    Different interference periods of weed on leaf area index, yield and yield components of corn hybrids were investigated in a factorial experiment conducted of Research Station of Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Tabriz Brach, based on randomized complete block design in three replicates in 2007. The treatments consisted of weed interference periods (interference at 2 – 4 leaf Stage, 4 – 6 leaf, 6 –8 leaf stages, full season weed interference and weed free control plot) and three corn hybrids (504, 604 and 704). Results showed that the traits such as biological yield, leaf area index and number of grain per plant in a row were affected by weed interference treatments and maize hybrids significantly. While the grain yield, and harvest index were influenced by corn hybrids, significantly. But there was not significant difference in weed interference treatments. Biological yield and leaf area index in full season weed interference in comparison with weed free control plot reduced by 25%, 48%, respectively. In this study 504 hybrid with grain yield 5.8 tha-1, biological yield 11.6 t.ha-1 and harvest index 49% was found to be better than hybrids 604 and 704 hybrids.
    Keywords: Corn, Interference periods, leaf area index, Kernel number ear row, Weed, yield
  • N. Zafar, Naderi, S. Aharizad, M. Yarnia, A. Mohammadi Pages 27-40

    Response of 8 bread wheat recombinant inbred lines along with their parental cultivars (Roshan and Super Head) to water deficit was evaluatedin a split plot experimentarranged in randomized complete block design (CRBD) with three replications under three irrigation levels (80, 120 and 160 mm evaporation from the pan) at the Agricultural Research Station of Islamic Azad University, Tabriz Branch in 2009. Univariate analysis of variance revealed significant difference among lines with respect to all the traits studied. Significant differences were observed among irrigation levels for grain yield and thousand-grain weight. Line × stress interaction was significant for harvest index and number of fertile and non-fertile tillers. Roshan cultivar produced highest grain yield. In the factor analysis, the first three factors explained 86.95% of total variation. The two first factors were named as growth and grain yield factors, respectively. Cluster analysis, using WARD algorithm, based on all the traits grouped the lines into two cultivars. Grouping was confirmed by discriminate analysis.

    Keywords: Bread wheat, Rcombinant inbred lines, Water deficit stress
  • A.R. Tarinejad, A. Daryani, S. Aharizad, F. Farahvash, H. Khanzade Pages 41-52
    To obtain superior genotypes from 30 advanced spring bread wheat cultivars a field experiment in RCBD was carried out in 1388. Traits like yield, yield components, harvest index, peduncle length, awn length, number of leaf, plant height, flag leaf area, penultimate leaf area, days to booting, days to spike emergence, days to flowering and physiological maturity were recorded. Analysis of variance showed significant difference among genotypes for the traits measured at %1 probability level. This indicates considerable genetic variations among the lines evaluated lines. Cluster analysis through Ward method, by using all of the traits, grouped lines into three clusters. Eight lines located in third cluster with respect to some traits including grain yield and other important traits like biological yield, number of seed per spike, spike length, peduncle length, plant height, flag leaf area, and number of spike per m² were superior. Factor analysis, five factors discriminated 78.99% of total variation. In this analysis, the first factor could determine 35% of total variation and nominated as effective factor on grain yield. Line with accession number N-75-5 was found to be highest yielding (289.5 g/m2 (as compared with the other lines.
    Keywords: Bread wheat, Factor Analysis, Cluster Analysis, Yield
  • V. Rashidi, N. Effat Doost, A. Biroonara, A. Babazadeh, L. Moghaddasi Pages 53-64
    Cold stress is one of the environmental factors that affect planting date of durum wheat in mountainous North West areas of Iran. To study tolerance of 36 Durum wheat lines for cold, an experiment was conducted in mid winter (mid of February) at the Agricultural Research Station of Islamic Azad University, Tabriz Branch, in 2007. Experimental design used was simple lattice. The results of analysis of variance showed that the lines under study responded differently to cold as to traits like percentage of survival, yield and its components. This indicates existence of genetic diversity among durum wheat lines. Percentage of survival of the lines 30, 5, 16, 27, 31 and 35 were for higher than those at other lines. Thus, they can be considered to be tolerant to early season cold. Comparison of means showed that lines 35, 31, 16 and 5 possessed higher percentage of survival and other percent survival also correlated positive with plant height, number of fertile spike seed yield and 1000 grain weight. As a whole line 35 was found to be more tolerant to early season cold than the others were. Cluster analysis was divided 36 lines into three groups. Lines in the third group possessed higher percentage of survival, plant height, number of fertile spike, biomass and high yield than their over all means.
    Keywords: Cluster Analysis, Cold tolerance, Early planting, Percentage survival
  • S. Rasouli Azar, S. Feli, Gh. Pezeshki, Rad Pages 65-80
    The purpose of this study was to examine the effectiveness of agricultural advisory services given to wheat farmers through "monitor specialists" of wheat based on farmer's knowledge¡ skills and attitude toward service given by the specialists to the farmers. The research instrument was structural questionnaire with close-ended questions¡ where their validity and reliability were confirmed. The target population of this study consisted of all wheat farmers who participated in wheat plan in West Azerbaijan province (N=6293). According to Krejcie and Morgan research's table¡ a number of 362 people were selected by using statistical sampling in a stratified and cluster randomization methods. Finally 326 questionnaires were filled out and analyzed (n=326). The results of correlation tests and multivariate regression showed that delivered agricultural advisory services delivered to wheat farmers of West Azerbaijan province through wheat monitor specialists to wheat the farmers were effective.
    Keywords: effectiveness, West Azerbaijan, Advisory services, Wheat plan, Monitor specialist
  • B. Abdollahi, H. Raheli, M. Taghizadeh, M. Kasrani, B. Najaflou Pages 81-90

    The purpose of this study was to estimate technical efficiency of cucumber greenhouses in Eastern Azarbayjan. In economic literature, it means the ratio of maximum output to the inputs. The objective of this research was to determinate the effective factors influencing it's inefficiency. The method of determination of deterministic and stochastic technical efficiency is corrected ordinary least squares (COLS) and maximum likelihood (ML) respectively. The average of technical efficiency in province’s cucumber greenhouse is approximately about 57 and 93 percent for deterministic and stochastic frontier method respectively. Production types had positive influence on technical inefficiency whereas experience of manager have negative influence on technical inefficiency.

    Keywords: Eastern Azarbayjan province, Cucumber greenhouse, Technical efficiency, Deterministic, stochastic frontier production function
  • A. Falsafian, M. Ghahremanzadeh, L. Gholami Pages 91-102
    Although rate of economic growth is not the only way to measure economic development, it is relatively more important than the other indices. Agriculture sector plays the main role on economic growth and sustainable development. In addition, it has significant impact on most social, political and economic issues by producing strategic food products for ever-increasing population. Therefore, the present study investigated causal relationship between agricultural and economic growth in Iran. To this end, the Granjer’s causality test was used after employing the Augmented Dicky-Fuller test to see if the variables under consideration are stationary. The result showed that there is a long learn feedback relationship between these variables and agricultural developments.
    Keywords: Agricultural growth, Economic Growth, Granjer causality